Sterrenbeelden

Het sterrenbeeld Chamaeleon – Kameleon

Chamaeleon is één van de sterrenbeelden die in de 16de eeuw door de Nederlandse zeevaarders Pieter Dirkszoon Keyser en Frederick de Houtman in kaart zijn gebracht. Het is door de astronoom Petrus Plancius van een exotische naam voorzien. De Nederlandse cartograaf Jodocus Hondius beeldde het sterrenbeeld af als een Kameleon die zijn tong uit steekt om het nabijgelegen sterrenbeeld Vlieg – Musca te vangen. Johann Bayer naam het sterrenbeeld voor het eerst op in zijn steratlas Uranometria die in 1603 verscheen.

Gegevens Sterrenbeeld

Nederlandse naam Latijnse naam Afkorting Genitief
Kameleon Chamaeleon Cha Chamaeleontis
Zichtbaarheid Het sterrenbeeld is vanuit Nederland en België niet waarneembaar. Voor waarnemers op het zuidelijk halfrond is het circumpolair.
Grootte In grootte is Chamaeleon het 79ste sterrenbeeld. Het beslaat een oppervlakte van 132 (°)2 aan de hemel.
Omgeving Het sterrenbeeld wordt omringd door Musca, Carina, Volans, Mensa, Octans en Apus.
Meteorenzwermen Er zijn geen meteorenzwermen bekend.

Gegevens sterren

1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.

Ster

Naam

Betekenis

Helderheid
(magnitude)

Afstand
(lichtjaar)

HD 63454 Ceibo 1) 9,4 116,7

Beschrijving

Chamaeleon is een zwak sterrenbeeld. Het heeft één ster met bekende planeten en het sterrenbeeld bevat geen Messier-objecten. Ook zijn er geen meteorenzwermen bekend die hun radiant in het sterrenbeeld hebben liggen.

Chamaeleon behoort tot de sterrenbeelden van Bayer. Samen met Apus, Dorado, Grus, Hydrus, Indus, Musca, Pavo, Phoenix, Tucana en Volans.

China

In de oude Chinese astronomie behoren de sterren van Chamaeleon tot het sterrenbeeld “Kleine Emmer” (小斗, Xiǎodǒu). Dit is een van de Zuidelijke Sterrenbeelden (近南極星區, Jìnnánjíxīngōu) die door de astronoom Xu Guangqi werden opgesteld.

In Australië wordt het sterrenbeeld soms wel de Koekenpan genoemd.

De sterren van Chamaeleon

α Chamaeleontis (Alpha Chamaeleontis)

Alpha Chamaeleontis is een ster van spectraalklasse F die zich op een afstand van ongeveer 63,5 lichtjaar bevindt. De ster heeft een visuele helderheid van magnitude 4,1.

β Chamaeleontis (Beta Chamaeleontis)

Beta Chamaeleontis bevindt zich op een afstand van 270 lichtjaar. De ster heeft een helderheid die varieert tussen magnitude 4,2 en 4,3.het is een hoofdreeksster van spectraalklasse B.

δ-1 Chamaeleontis (delta-1 Chamaeleontis)

Delta-1 Chamaeleontis is een nauwe dubbelster die bestaat uit twee gelijkwaardige sterren die 0,6 boogseconden van elkaar zijn geschieden.

ε Chamaeleontis (Epsilon Chamaeleontis)

Ook epsilon Chamaeleontis is een nauwe dubbelster waarvan de sterren 0,9 boogseconden van elkaar zijn gescheiden.

R Chamaeleontis

R Chamaeleontis is een veranderlijke ster van het Mira-type. De periode van de ster bedraagt 334 dagen en de helderheid varieert tussen magnitude 7,5 en 14.

CT Chamaeleontis – HD 63454 – Ceibo

CT Chamaeleontis is een T Tauri-ster met een visuele helderheid van magnitude 9,4. De ster is ongeveer 116,7 lichtjaar van ons verwijderd. De ster bevindt zich in de buurt van de zuidelijke hemelpool en is zichtbaar in een kleine telescoop. De ster is een beetje kouder dan onze Zon en straalt ook iets minder licht uit. In februari 2005 werd er een planeet bij deze ster ontdekt die de aanduiding HD 63454 b heeft gekregen.

In het kader van het 100-jarig bestaan van de Internationale Astronomie Unie in 2019 mocht ieder land een ster met bijbehorende exoplaneet een naam geven. Ieder land kreeg een ster die vanuit het betreffende land is te zien. Uruguay kreeg de ster HD 63454 toegewezen. Uruguay gaf de ster de naam Ceibo. Ceibo is de naam van de inheemse boom van Uruguay die de nationale bloem draagt.

Ceibo heeft een visuele helderheid van magnitude 9.4 en is ongeveer 113 lichtjaar van de Aarde verwijderd. Het is een ster van spectraalklasse k die een massa van 0,79 zonsmassa en een straal van 0.72 * de straal van de Zon heeft.

De exoplaneet 63454 b kreeg van de Uruguayanen de naam Ibirapitá. Ibirapitá is de naam van een inheemse boom die kenmerkend is voor het land Uruguay, en wordt ook wel Artigas’ boom genoemd, naar de nationale held.

De exoplaneet HD 63454 werd op 14 februari 2005 ontdekt vanaf de La Silla sterrenwacht in Chili met behulp van de radiale snelheidsmethode. Het is een zogenaamde hete Jupiter die een massa van minstens 0,38 * de massa van Jupiter heeft. De planeet heeft een omlooptijd van 2,8178 dagen. De gemiddelde afstand tot zijn ster bedraagt 0,036 Astronomische Eenheden. De excentriciteit van de baan is 0.

Deep Sky objecten In Chamaeleon

De η Chamaeleon Cluster

De Eta Chamaeleon Cluster is een open sterrenhoop die zich om de ster eta Chamaeleontis bevindt. De open sterrenhoop is ook bekend onder de naam Mamajek-1. De sterrenhoop is ongeveer 316 lichtjaar van ons verwijderd. Men schat de groep op ongeveer 8 miljoen jaar oud. De open sterrenhoop werd pas in 1999 ontdekt en bestaat uit ongeveer 12 relatief jonge sterren. Er zijn geen restanten meer te vinden van de gaswolk waar ze uit zijn ontstaan. De sterren zijn ontdekt vanwege hun emissie in het röntgengebied.

De Chamaeleon Wolk

Chamaeleon bevat een aantal verschillende wolken die uit moleculaire materie bestaan. Deze gaswolken bevinden zich op 300 tot 600 lichtjaar afstand. Uit de gaswolken ontstaan T Tauri-sterren met een lage massa. De meest opvallende van deze gaswolken is de Chamaeleon I Wolk die zich vlakbij de reflectienevel IC 2631 bevindt.

Chamaeleon I is één van de meest nabije stervormingsgebieden. De gaswolk bevat 200-300 sterren en 70-90 röntgenbronnen.

Chamaeleon II bevat ongeveer 40 röntgenbronnen en van Chamaeleon III is niet bekend of er stervorming plaatsvindt.

NGC 3195

NGC 3195 in Chamaeleon
NGC 3195 in Chamaeleon. Door Howard Bond (ST ScI) and NASA/ESA – http://www.spacetelescope.org/images/opo9738c12/, Publiek domein, Koppeling

NGC 3195 (Caldwell 109) is een heldere planetaire nevel in Chamaeleon. De nevel bevindt zich halverwege de de sterren δ en ζ Chamaeleontis. NGC 3195 werd op 24 februari 1835 ontdekt door John Herschel. De nevel heeft een visuele helderheid van magnitude 11,6 en een schijnbare grootte van 0,7′ * 0,5′. NGC 3195 bevindt zich op een afstand van 5500 lichtjaar.

 

 

IAU-kaart van het sterrenbeeld Chamaeleon
IAU-kaart van het sterrenbeeld Chamaeleon – Kameleon
IAU-kaart van het sterrenbeeld Chamaeleon – Kameleon

Download de kaart van het sterrenbeeld Chamaeleon – Kameleon.

 

Eerste publicatie: 19 juli 2009
Laatste keer bijgewerkt op: 30 mei 2020