De sterrenhemel van maart 2024
Op woensdag 20 maart 2024 passeert de Zon tijdens de lente equinox de hemelevenaar van zuid naar noord. Dag en nacht zijn dan bijna even lang, hoewel breking in de atmosfeer de Zon boven de horizon “optilt” bij het opkomen en ondergaan, dus daglicht op tijdens de equinox zelf is iets langer dan de duisternis. (de uren van daglicht en duisternis veranderen het snelst rond de equinoxen en maart en september.)
Op het noordelijk halfrond begint nu de lente en oude kalenders begonnen op die datum ook het nieuwe jaar. Dit veranderde toen paus Gregorius de kalender in 1582 herzag. In maart wordt ook weer de zomertijd ingevoerd. Dit jaar zal dat zijn in de nacht van 30 op 31 maart.
Het punt waarom de Zon de hemelevenaar kruist staat bekend als het Eerste Punt van Ram en lag oorspronkelijk in ook in dat sterrenbeeld. Vanwege het fenomeen van precessie, dat de oriëntatie van de aardas in de ruimte verandert, ligt dit punt nu eigenlijk in het sterrenbeeld Vissen – Pisces, dicht bij de grens met Waterman – Aquarius, in de buurt van de ster λ Piscium.
Het lentepunt beweegt langzaam in de richting van Waterman. Dit gaat met een snelheid van ongeveer 1° per 70 jaar.
De herfst equinox (of lente equinox voor degenen die op het zuidelijk halfrond wonen), waanneer de Zon de hemelevenaar in tegenovergestelde richting (noord naar zuid) passeert, vindt dit jaar plaats op 22 september. Dit punt bevindt zich in het grote sterrenbeeld Maagd – Virgo.
Kaart van de actuele sterrenhemel
De positie van de kaart is voor Geleen, de huidige thuisbasis van Kuuke, maar de kaart is ook goed bruikbaar voor andere delen van Nederland.
Gebruik:
- Klik op de datum/tijd om deze te veranderen
- Klik op de coördinaten om een andere locatie te kiezen
- Klik en sleep op de kaart om een ander deel van de sterrenhemel te bekijken
- Klik op de kaart en druk dan op ? op je toetsenbord om een lijst te krijgen met alle commando’s die je m.b.v. het toetsenbord kan uitvoeren
Waarnemen
De Maan in maart 2024
| Maanfase | Datum | Tijd | Afstand tot de Aarde (km) |
|---|---|---|---|
| Laatste Kwartier | 3 maart 2024 | 16:23 | 356.902 |
| Perigeum | 10 maart 2024 | 07:04 | 356.895 |
| Nieuwe Maan | 10 maart 2024 | 10:00 | 356.902 |
| Eerste Kwartier | 17 maart 2024 | 05:11 | 405.394 |
| Apogeum | 23 maart 2024 | 15:45 | 406.294 |
| Volle Maan | 25 maart 2024 | 08:00 | 405.394 (Maansverduistering!) |
Zie ook Kuuke’s Maan kalender
De Maan in maart
| Datum | Gebeurtenis |
| 3 maart | De Maan in het Laatste kwartier op 0,4° ten noorden van Antares in de Schorpioen – Scorpius. |
| 8 maart | De Maan passeert 3,5° ten zuiden van Mars en later op de dag 3,3° ten zuiden van Venus. |
| 9 maart | De Maan 1,5° ten zuiden van Saturnus. |
| 10 maart | Enkele uren voor Nieuwe Maan bevindt deze zich 0,5° ten zuiden van Neptunus. |
| 11 maart | De Maan bevindt zich 1,0° ten zuiden van Mercurius. |
| 14 maart | De Maan 4,0° ten noorden van Jupiter en later op de dag 3,4° ten noorden van Uranus. |
| 15 maart | De Maan 9,9° ten noorden van Aldebaran in het sterrenbeeld Stier – Taurus. |
| 19 maart | Het is net na Eerste Kwartier als de Maan zich 1,4° ten zuiden van Pollux bevindt. |
| 22 maart | De Maan 3,6° ten noorden van Regulus in het sterrenbeeld Leeuw – Leo. |
| 25 maart | Volle Maan. Er vindt een maansverduistering plaats maar die is niet zichtbaar vanuit Nederland. |
| 26 maart | De Maan 1,4° ten noorden van Spica. |
| 30 maart | De Maan opnieuw 0,3° ten noorden van Antares. |
De wormenmaan
Een naam voor de laatste Volle Maan van het winterseizoen, die in maart valt, is de “Wormenmaan”. De naam is afgeleid van het feit dat regenwormen aan het einde van de winter actief worden in de grond en soms aan het oppervlak worden gezien. Andere namen zijn “Kraaienmaan”, omdat vogels bijzonder actief worden en zich graag voeden et de wormen, na een gebrek aan voedsel tijdens de wintermaanden. Een andere naam is de “Sap Maan”, die vooral in Canada wordt gebruikt want dit is het moment waarop esdoorns kunnen worden afgetapt voor het sap (om er ahornsiroop van de maken, geliefd bij Canadezen). In Europa wordt soms de term “Vastenmaan” gebruikt. Deze naam is afgeleid van de Christelijke vastentijd.
Zichtbaarheid van het International Space Station
De volgende link geeft je een tabel voor de zichtbaarheid van het International Space Station (externe link, opent in nieuw venster, NASA-website) voor de komende dagen. De gegeven tijden gelden strikt genomen voor Maastricht.
De planeten in maart 2024
Mercurius
Mercurius is in de tweede helft van de maand kort na zonsondergang te vinden boven de westelijke horizon. Het is de meest gunstige avondverschijning van dit jaar.
Venus
Venus bevindt zich te dicht bij de Zon om te kunnen waarnemen. De planeet komt heel kort voor zonsopkomst op.
Mars
Dit geldt ook voor Mars. De rode planeet beweegt zich richting de Zon maar kan heel misschien in het ochtendgloren nog even worden gezien.
Jupiter
Jupiter bevindt zich in het sterrenbeeld Ram – Aries en heeft een visuele helderheid van magnitude -2,0. Aan het einde van de maand steekt de planeet de grens over naar het sterrenbeeld Stier – Taurus. Midden maart gaat de planeet omstreeks 23 uur onder.
Saturnus
Saturnus beweegt zich langzaam richting het sterrenbeeld Waterman – Aquarius. De planeet heeft een visuele helderheid van magnitude 1,1. De planeet is ne tin conjunctie geweest met de Zon en is voor ons dus niet zichtbaar.
Uranus
Uranus bevindt zich nog steeds in het sterrenbeeld Ram – Aries en heeft een visuele helderheid van magnitude 5,8. Uranus bevindt zich in de buurt van Neptunus.
Neptunus
Neptunus is ook deze maand nog in het sterrenbeeld Vissen – Pisces te vinden. De planeet heeft een visuele helderheid van magnitude 8,0. Neptunus is deze maand niet zichtbaar voor ons.
De sterrenhemel in maart 2024
| Datum | Tijd | En dat gebeurt er dit… |
| 3 | 09:54 | Antares 0,4° ten zuiden van de Maan |
| 3 | 16:23 | Laatste Kwartier |
| 3 | 19:01 | Asteroïde 3 Juno in oppositie. De asteroïde heeft een helderheid van magnitude 8,7. |
| 8 | 06:00 | Mars 3,5° ten noorden van de Maan |
| 8 | 09:18 | Neptunus 0,5° ten zuiden van Mercurius |
| 8 | 18:00 | Venus 3,3° ten noorden van de Maan |
| 9 | 18:28 | Saturnus 1,5° ten noorden van de Maan |
| 10 | 08:04 | De Maan in zijn perigeum op 356.896 kilometer van de Aarde. |
| 10 | 10:00 | Nieuwe Maan |
| 10 | 20:26 | Neptunus 0,5° ten noorden van de Maan |
| 10 | ||
| 11 | 03:31 | Mercurius 1,0° ten noorden van de Maan |
| 14-15 | Maximum van de meteorenzwerm der γ-Normiden | |
| 14 | 02:02 | Jupiter 4,0° ten zuiden van de Maan |
| 14 | 12:35 | Uranus 3,4° ten zuiden van de Maan |
| 16 | 00:43 | Aldebaran 9,9° ten noorden van de Maan |
| 17 | 05:11 | Eerste Kwartier |
| 19 | 08:24 | Pollux 1,4° ten noorden van de Maan |
| 22 | 06:27 | Regulus 3,6° ten zuiden van de Maan |
| 23 | 16:45 | De Maan in zijn apogeum op 406.294 kilometer van de Aarde |
| 24 | 23:34 | Mercurius bereikt zijn grootste oostelijke elongatie op 18,7° van de Zon. |
| 25 | 08:00 | Volle Maan |
| 25 | 08:14 | Gedeeltelijke maansverduistering. Niet zichtbaar vanuit Nederland |
| 26 | 21:23 | Spica 1,4° ten zuiden van de Maan |
| 30 | 16:03 | Antares 0,3° ten zuiden van de Maan |
| 31 | 02:00 | Begin van de zomertijd |
De sterrenhemel boven de noordelijke horizon
Laag boven de noordelijke horizon kunnen we deze maand de heldere ster Deneb van het sterrenbeeld Cygnus – Zwaan zien met rechts er van de heldere ster Wega van het sterrenbeeld Lyra – Lier. Tussen Wega en de Poolster kronkelen de sterren van het sterrenbeeld Draco – Draak. Links van de lijn tussen Deneb en de Poolster bevinden zich de sterrenbeelden Cepheus en Cassiopeia. Cepheus is te herkennen omdat het de vorm van een huis heeft en Cassiopeia heeft een opvallende W-vorm.
De sterrenhemel boven de oostelijke horizon
Hoog aan boven de oostelijke horizon is deze maand het kleine sterrenbeeldje Canes Venatici – Jachthonden te vinden. De opvallende oranje ster die in het oosten staat is Arcturus van het vliegervormige sterrenbeeld Boötes – Ossenhoeder. In het zuidoosten de heldere ster Spica en het sterrenbeeld Virgo – Maagd.
De sterrenhemel boven de zuidelijke horizon
In het zuiden de sterrenbeelden Cancer – Kreeft en Gemini – Tweelingen. De sterren van de kreeft zijn niet bijzonder helder maar de sterren van de Tweelingen zijn gemakkelijk te verkennen aan de hand van de heldere sterren Castor en Pollux. Lager boven de horizon de opvallende kop van het sterrenbeeld Hydra – Waterslang. Ook de heldere sterren Procyon van het sterrenbeeld Canis Minor – Kleine Hond en Sirius van het sterrenbeeld Canis Major – Grote Hond zijn in het zuiden zichtbaar.
De sterrenhemel boven de westelijke horizon
Boven de westelijke horizon is een opvallende heldere oranjerode ster te zien. Dit is de ster Aldebaran, de helderste ster van het sterrenbeeld Taurus – Stier. Rechts van Aldebaran zien we de open sterrenhoop de Pleiaden – het Zevengesternte. Nog hoger boven de horizon, voorbij de Pleiaden, de heldere ster Capella van het sterrenbeeld Auriga – Voerman. In het zuidwesten zijn nog de sterren van het sterrenbeeld Orion zichtbaar.
De sterrenhemel boven je hoofd
Het sterrenbeeld Ursa Major – Grote Beer staat deze maand op zijn staart en omdat het sterrenbeeld zo groot is wijst de neus tot bijna in het zenit. Het lijf van de beer en de staart met de bekende steelpan wijzen richting het noordoosten.
Meteorenzwermen
Deze maand zijn de Virginiden actief. Zoals de naam aangeeft bevindt de radiant van deze meteorenzwerm zich in het sterrenbeeld Maagd – Virgo. De Virginiden zijn geen hele actieve zwerm. Het maximum is op 15 maart omstreeks 6 uur. Zou de radiant in het zenit staan dan zouden we ongeveer 5 meteoren per uur kunnen zien. Omstreeks 1 uur staat de radiant op zijn hoogste punt op ongeveer 40°. We moeten het dan doen met slechts ongeveer 2 meteoren per uur. De Maan is voor 50% verlicht en zal dus storen.
