Maan

Enkele weetjes over de Maan

gerestaureerde opname van de eerste foto van de Aarde vanaf de Maan
De eerste foto van de Aarde vanaf de Maan, genomen op 23 augustus 1966 door de Lunar Orbiter 1. De opname is in 2008 door de NASA met behulp van moderne beeldbewerkingstechnieken gerestaureerd. Credit: NASA

De Maan is een lichtend baken aan onze nachtelijke sterrenhemel. De mensheid bestudeert al eeuwenlang onze wachter en we hebben er zelfs in de jaren ‘60 en ’70 van de vorige eeuw mensen naar toe gestuurd. Maar we zijn na de eerste stappen van Neil Armstrong op de Maan niet gestopt met onderzoeken. In dit artikel 10 interessante feitjes over onze grote naaste buur.

De Maan is tijdens een geweldige botsing ontstaan

De heersende theorie over het ontstaan van de Maan zegt het volgende: een object met de grootte van Mars is vroeg in de geschiedenis van de Aarde op onze planeet te pletter geslagen. Daarbij is heel veel materiaal in een baan om onze planeet terecht gekomen. Dit puin, afkomstig van zowel de Aarde als het onbekende object, is na verloop van tijd samen gaan klonteren waarna we na verloop van tijd de Maan zoals we die nu kennen is ontstaan. Dit verhaal werd bevestigd toen de Apollo-astronauten de nodige kilo’s gesteente van de Maan voor nader onderzoek terugnamen naar de Aarde.

Ontstaan van de Maan
Artist impression van de botsing tussen objecten ter grootte van de Aarde en Mars waaruit mogelijk onze maan is ontstaan.

De Maan is altijd met dezelfde zijde naar de Aarde gericht

Dit heeft er niks mee te maken dat de Maan ons zijn andere zijde niet wil laten zien maar het heeft alles te maken met de aantrekkingskracht van de Aarde. De Maan draaide vroeger in een andere verhouding om zijn as dan de maan om de Aarde draaide maar de aantrekkingskracht van de Aarde trekt sommige delen van de Maan sterker aan dan andere delen. In de loop van de tijd is op die manier meer massa naar onze kant toe verschoven en werd de rotatie om de Aarde gebonden aan de omwenteling om zijn as. Dit fenomeen komt overigens ook voor bij andere manen in ons zonnestelsel. De enorme verschuiving van massa in het binnenste van de Maan heeft er voor gezorgd dat de korst aan de naar ons toe gerichte zijde dunner is en dat heeft er weer toe geleid dat we meer oude lava zeeën aan onze zijde kunnen zien en er meer bergen aan de andere kant van de Maan zijn.

Yutu 2 rijdt ook rond op de Maan
De Chinese Yutu 2 rover maakt de eerste wielsporen op de verre zijde van de Maan. Dit is gebeurd op 4 januari 2019 nadat de rover van de Chang’e 4 lander is gereden. Credit: CNSA

De zonsverduisteringen die we kunnen zien zijn echt zeldzaam

We kunnen zonsverduisteringen zien omdat de Zon en de Maan aan de sterrenhemel ongeveer even groot zijn. Als, vanuit de Aarde gezien, de baan van de Maan die van de Zon snijdt dan wordt onze ster perfect bedekt. Als dit gebeurt kan je de corona van de Zon, de super hete atmosfeer, waarnemen. Als de Maan veel kleiner of veel groter zou zijn dan zouden we de corona helemaal niet kunnen zien.

ringvormige zonsverduistering
time lapse van een ringvormige zonsverduistering. Credit: The Orange.co

Over enkele miljoenen jaren worden zonsverduisteringen veel lastiger

Dat wordt veroorzaakt doordat de Maan zich langzaamaan van ons weg beweegt. Dit is ontdekt nadat Apollo-astronauten een laser reflector op de Maan plaatsten die wetenschappers konden gebruiken om laserstralen op te laten weerkaatsen. De verplaatsing gaat langzaam en geleidelijk met ongeveer 4 centimeter per jaar. Als dit lang genoeg doorgaat dan worden Aarde en Maan aan elkaar gebonden in die zin dat zowel de Aarde als de Maan altijd met dezelfde zijde naar elkaar toe zijn gericht. Maar de Zon zal over ongeveer 5 miljard jaar opzwellen tot een rode reus en dat is lang voor deze gebonden rotatie tot stand zal komen.

Er is water op de Maan

Omdat de Maan praktisch geen atmosfeer heeft lijkt dit een grote verrassing maar het is echt waar: er bevindt zich bevroren water in de permanent in het donker liggende kraters en mogelijk ook onder de grond zelf. Het water is mogelijk aangevoerd door de zonnewind of door kometen maar wetenschappers zijn er nog niet helemaal uit waar het vandaan komt. Niemand weet of er genoeg water aanwezig is om een menselijke kolonie te ondersteunen maar het biedt wel perspectief want het betekent dat we dit goedje mogelijk niet vanaf de Aarde hoeven aan te voeren.

De Maan heeft een atmosfeer

Daar duidden we bij het vorige feit al een beetje op: de Maan heeft een hele ijle atmosfeer die we exosfeer noemen. De LADEE-missie van de NASA heeft aangetoond dat de exosfeer voornamelijk uit helium, neon en argon bestaat. Helium en neon zijn afkomstig van de zonnewind, de constante stroom van geladen deeltjes van de Zon. Argon is afkomstig van het natuurlijke radioactieve verval van kalium op de Maan.

Op de Maan komt dansend stof voor

In het bijzonder tijdens zonsopkomst en zonsondergang op de Maan. Dan heeft stof de neiging om boven het oppervlak te dwarrelen. Vermoedelijk komt dit door elektrisch geladen deeltjes of door een ander fenomeen. Het effect werd door enkele Apollo-astronauten opgemerkt en ook de LADEE-missie heeft er onderzoek naar gedaan.

Er zijn grotere manen in ons zonnestelsel

We zijn geneigd te denken dat onze Maan erg groot is, de Maan heeft een diameter die een beetje groter is dan 1/3de van de diameter van de Aarde, maar er zijn grotere manen in ons zonnestelsel. Ganymedes is de grootste maan in het zonnestelsel. Deze maan van Jupiter is groter dan Mercurius en Pluto. De andere grote manen zijn Titan bij Saturnus en Callisto en Io bij Jupiter. Om het een beetje meer in perspectief te plaatsen: astronauten op de Maan ervaren een zwaartekracht die slechts 17% is van de zwaartekracht op Aarde dus zo groot en massief is de Maan helemaal niet.

Eerste publicatie: 17 maart 2019
Bron: UniverseToday

Meer over de Maan