Het sterrenbeeld Reticulum – Net
Het sterrenbeeld Reticulum bevindt zich aan de zuidelijke sterrenhemel. De naam is Latijn voor “het kleine net”. Het sterrenbeeld stelt het kleine net voor dat in het brandpunt van een oculair van een telescoop wordt geplaatst om op die manier sterposities op te kunnen meten.
Het sterrenbeeld werd in 1621 door de Duitse astronoom Isaac Habrecht II geïntroduceerd. Hij noemde het sterrenbeeld Rhombus. In de achttiende eeuw hernoemde de Franse astronoom Nicolas Louis de Lacaille het sterrenbeeld naar Reticulum.
Reticulum bevat twee deep sky objecten: het balkspiraalvormige sterrenstelsel NGC 1559 en NGC 1313.
Reticulum bevat vijf sterren met een bekende planeet en omdat het zich aan de zuidelijke sterrenhemel bevindt komen er geen Messier-objecten voor.
Samen met Antlia, Caelum, Circinus, Fornax, Horologium, Mensa, Micoscopium, Norma, Octans, Pictor, Sculptor en Telescopium behoort Reticulum tot de sterrenbeelden van Lacaille.
Gegevens Sterrenbeeld
| Nederlandse naam | Latijnse naam | Afkorting | Genitief |
| Net | Reticulum | Reticulum | Reticuli |
| Zichtbaarheid | Het sterrenbeeld is voor waarnemers in Nederland en België niet zichtbaar. | ||
| Grootte | In grootte is Reticulum het 82-ste sterrenbeeld. Het sterrenbeeld beslaat een oppervlakte van 114 (°)2 aan de sterrenhemel. | ||
| Omgeving | Het sterrenbeeld wordt omringd door Horologium, Dorado en Hydrus. | ||
| Meteorenzwermen | Er zijn geen meteorenzwermen bekend. |
Download de IAU-kaart van het sterrenbeeld Reticulum – Net als pdf
Beschrijving
Het sterrenbeeld Reticulum is opgesteld door de Duitse astronoom Isaac Habrecht II die het in 1621 op zijn hemelglobe plaatste. Hij noemde het sterrenbeeld Rhombus. In de achttiende eeuw hernoemde Nicolas de Lacaille het sterrenbeeld naar “Le Réticule Rhomboide” oftewel Reticulum. Hij deed dit ter herinnering aan het Reticulum in zijn telescoop die hij omstreeks 1750 gebruikte voor het bepalen van sterposities tijdens zijn verblijf op Kaap de Goede Hoop. In 1922 werd het sterrenbeeld officieel erkent door de Internationale Astronomische Unie.
De sterren van Reticulum
| Ster | Naam | Betekenis | Helderheid (magnitude) | Afstand (lichtjaar) |
| HD 23079 | Tupi 1) | Inheems volk in Zuid-Amerika | 7,12 | 109,2 |
1) Deze namen zijn geautoriseerd door de Internationale Astronomische Unie. Alleen de sterren die een naam hebben zijn opgenomen in het overzicht.
Alpha Reticuli – Alpha Reticuli
Alpha Reticuli is de helderste ster in het sterrenbeeld. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,3. De ster bevindt zich op een afstand van 162 lichtjaar van de Zon. Alpha Reticuli heeft een straal van bijna 13 * de Zon en is ongeveer 240 * zo helder. Men schat de leeftijd van de ster op 330 miljoen jaar. Het is een ster van spectraalklasse G en het is een bekende bron van röntgenstraling.
De ster heeft een begeleider van magnitude 12 die zich op een afstand van 48 boogseconden bevindt. De twee sterren hebben dezelfde eigenbeweging.
Beta Reticulum – Beta Reticulum
Beta Reticulum is een drievoudige dubbelster die zich op een afstand van ongeveer 100 lichtjaar van de Zon bevindt. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 3,8. De hoofdster is een oranje reus van spectraalklasse K.
Epsilon Reticuli – Epsilon Reticuli
Epsilon Reticuli is een dubbelster bestaande uit een oranje reus en een witte dwerg. De hoofdster is van spectraalklasse K. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 4,4. De begeleider heeft een schijnbare helderheid van magnitude 12,5.
De beide sterren bevinden zich op een afstand van 59,5 lichtjaar van de Aarde. Omdat de beide sterren dezelfde eigenbeweging hebben vormen ze vermoedelijk een echt dubbelstersysteem. In december 2000 werd er een planeet ontdekt bij de ster. Deze planeet heeft een massa van 1,17 * Jupiter. De planeet draait met een periode van 1,13 jaar om de ster heen.
Gamma Reticuli – Gamma Reticuli
Gamma Reticuli is een rode reus van spectraalklasse M. De ster bevindt zich op een afstand van 490 lichtjaar van de Zon en heeft een visuele helderheid van magnitude 4,5.
Delta Reticuli – Delta Reticuli
Delta Reticuli is een rode reus van spectraalklasse M. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 530 lichtjaar van de Zon en heeft een helderheid van magnitude 4,6.
Kappa Reticuli – Kappa Reticuli
Kappa Reticuli is een dubbelster met een schijnbare helderheid van magnitude 4,7. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 70 lichtjaar. De leeftijd van de hoofdster wordt geschat op ongeveer 1,8 miljard jaar.
Iota Reticuli – Iota Reticuli
Iota Reticuli is een oranje reus van spectraalklasse K. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 5,0 en bevindt zich op ongeveer 331 lichtjaar van de Zon.
Zeta Reticuli – Zeta Reticuli
Zeta Reticuli is een wijde dubbelster bestaande uit twee gele sterren van spectraalklasse G. Beide sterren hebben een schijnbare helderheid van magnitude 5,2. De sterren bevinden zich op een afstand van ongeveer 39 lichtjaar van de Zon en ze zijn door de zwaartekracht met elkaar verbonden. Het zijn beide sterren die grote overeenkomsten vertonen met de Zon.
Zeta-1 Reticuli is van spectraalklasse G,het is een hoofdreeksster evenals Zeta-2 Reticuli die van spectraalklasse G2 is. Van Zeta-2 Reticuli is bekend dat er een schijf van materie om de ster heen draait. De sterren draaien met een periode van 170.000 jaar om een gezamenlijk middelpunt. Beide sterren maken deel uit van de Zeta Herculis groep van bewegende sterren. Dit zijn allemaal sterren met een gezamenlijke oorsprong. De twee sterren zijn 309,2 boogseconden van elkaar gescheiden. Onder goede waarneemomstandigheden kunnen ze met het blote oog van elkaar geschieden worden.
Eta Reticuli – Eta Reticuli
Eta Reticuli heeft een visuele helderheid van magnitude 5,2. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 380 lichtjaar van de Zon. De ster is van spectraalklasse G.
Theta Reticuli – Theta Reticuli
Theta Reticuli is een dubbelster met een schijnbare helderheid van magnitude 5,9. De hoofdster is een blauwwitte ster. Theta Reticuli bevindt zich op een afstand van ongeveer 462 lichtjaar van de Zon.
R Reticuli (S Reticuli)
R Reticuli is een veranderlijke ster van het Mira-type. Dit zijn pulserende sterren met een rode kleur die binnen enkele miljoenen jaren hun buitenste laag als een planetaire nevel de ruimte in zullen blazen. Wat overblijft is een witte dwerg. R Reticuli heeft een schijnbare helderheid van magnitude 9,2 en bevindt zich ongeveer 5000 lichtjaar van de Zon.
HD 23079 – Tupi
HD 23079 is een ster van spectraalklasse F9.5V met een schijnbare helderheid van magnitude 7,12 en een absolute helderheid van magnitude 4,47. De ster heeft een massa van 1,01 zonsmassa en een straal van 1,08 keer die van de Zon. Met een oppervlaktetemperatuur van 6000 Kelvin bedraagt de lichtsterkte 1,37 keer die van de Zon. De leeftijd van HD 23079 is berekend op 5,1 miljard jaar.
In het kader van de NameExoWorlds-campagnes van de Internationale Astronomische Unie mocht ieder land een ster en zijn exoplaneet een naam geven.
Brazilië gaf de ster HD 23079 de naam “Tupi”. Tupi is de naam van het grootste inheemse volk dat aan de oostkust van Zuid-Amerika leefde, voordat de Portugezen in de 16de eeuw arriveerden.
In oktober 2001 werd de ontdekking van een grote planeet rond de ster aangekondigd. De baan was gelijk aan die van Mars en de aanwezigheid van een dergelijke grote planeet zou grote gevolgen hebben voor een aardse planeet in de bewoonbare zone van de ster. Die eventuele aardse planeet zou la een exomaan of een Trojaanse planeet om HD 23079 b draaien. De exoplaneet werd gevonden m.b.v. Doppler spectroscopie vanaf het Anglo-Australian Observatory.
De exoplaneet HD 23079 b heeft een massa van minstens 2,41 Jupitermassa en beschrijft een baan met een halflange as van 1,59 Astronomische Eenheden om de ster. De baanperiode bedraagt 724,5 dagen en de excentriciteit van de baan is 0,087.
Brazilië gaf de exoplaneet HD 23079 b de naam Guarani. Guarani is de naam van het grootste inheemse volk dat in Zuid-Brazilië en delen van Argentinië, Paraguay en Uruguay leeft.
HD 25171
HD 25171 is een ster met een schijnbare helderheid van magnitude 7,8. De ster is zichtbaar in een kleine telescoop. De ster bevindt zich op een afstand van ongeveer 179 lichtjaar van de Zon. HD 25171 is een beetje groter en zwaarder dan onze Zon en ongeveer 1,89 * zo helder. De ster heeft een geschatte leeftijd van ongeveer 4 miljard jaar en is daarmee bijna even oud als onze Zon.
Om de ster draait een planeet met een massa van 0,95 maal de massa van Jupiter. Deze planeet heeft 1845 dagen nodig voor een omwenteling om zijn ster.
HD 23127
HD 23127 bevindt zich op een afstand van ongeveer 320 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een schijnbare helderheid van magnitude 8,6 en is 1,13 zonsmassa zwaar. De leeftijd van de ster wordt geschat op 7 miljard jaar. In februari 2007 werd er een planeet met een massa van 1,37 maal de massa van Jupiter ontdekt. Deze planeet draait met een periode van 1214 dagen om de ster heen.
HD 27894
HD 27894 bevindt zich op een afstand van 143 lichtjaar van de Zon. De ster heeft een helderheid van 9,4. In 2005 werd er een planeet ontdekt in een baan om de ster. Deze planeet heeft een massa van 0,62 maal de massa van Jupiter en heeft er ongeveer 18 dagen voor nodig om eenmaal om de ster te draaien.
De deep sky objecten in Reticulum
NGC 1559
NGC 1599 is een balkspiraalvormig sterrenstelsel. Het is tevens een zogenaamd Seyfert-stelsel. NGC 1559 heeft een schijnbare helderheid van magnitude 11 en bevindt zich op een afstand van ongeveer 50 miljoen lichtjaar. Het stelsel is 7 keer kleiner dan ons eigen sterrenstelsel. Het stelsel heeft grote spiraalarmen waar in zich gebieden bevinden met intense stervorming.
De kern en de schijf van het stelsel zenden sterke radio-emissies uit. In recente jaren zijn er drie supernova’s waargenomen in NGC 1559: SN 1984J in 1984, SN 1986L in 1986 en SN 2005df in 2005. Alle drie de supernova’s werden door de Australische amateurastronoom Robert Evans ontdekt.
Het sterrenstelsel heeft een visuele helderheid van magnitude 10,4 en een schijnbare grootte van 3,5′ * 2,0′.
NGC 1559 is op 6 december 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop.
NGC 1313 – Topsy-Turvy-stelsel
NGC 1313 is ook een balkspiraalvormig sterrenstelsel waarin erg veel stervorming plaatsvindt. Het bevindt zich op een afstand van ongeveer 15 miljoen lichtjaar. NGC 1313 heeft een doorsnede van 50.000 lichtjaar, een visuele helderheid van magnitude 9,1 en een schijnbare grootte van 9,2′ * 7,2′.
Het stelsel valt op omdat het scheef is en de rotatie-as zich niet in het centrum van het stelsel bevindt. Dit zou veroorzaakt kunnen zijn door een botsing met een ander stelsel maar zoals het er naar uitziet is NGC 1313 alleen. NGC 1313 werd op 27 september 1826 ontdekt door de Schotse astronoom James Dunlop. NGC 1313 bevindt zich in de buurt van NGC 1309. Dit laatste stelsel bevindt zich in het sterrenbeeld Eridanus.
Eerste publicatie: 26 juli 2009
Laatste bewerking: 12 januari 2025
