De sterrenhemel van juli 2024
In juli hebben we op het noordelijk halfrond nog steeds last van grijze nachten. Het wordt niet helemaal donker. Wel hebben we in de eerste helft van de maand nog een kans op lichtende nachtwolken. Het lichtende nachtwolken seizoen duurt ongeveer zes tot acht weken en is geconcentreerd rond de zomersolstice.
Op 5 juli 2024 om 07:06 uur Nederlandse tijd bereikt de Aarde de grootste jaarlijkse afstand tot de Zon. De afstand tussen de Zon en de aarde bedraagt dan 1,016725489 Astronomische Eenheden oftewel 152.099.894,38 kilometer.
Kaart van de actuele sterrenhemel
De positie van de kaart is voor Geleen, de huidige thuisbasis van Kuuke, maar de kaart is ook goed bruikbaar voor andere delen van Nederland.
Gebruik:
- Klik op de datum/tijd om deze te veranderen
- Klik op de coördinaten om een andere locatie te kiezen
- Klik en sleep op de kaart om een ander deel van de sterrenhemel te bekijken
- Klik op de kaart en druk dan op ? op je toetsenbord om een lijst te krijgen met alle commando’s die je m.b.v. het toetsenbord kan uitvoeren
Waarnemen
De Maan in juli 2024
| Maanfase | Datum | Tijd | Afstand tot de Aarde (km) |
|---|---|---|---|
| Nieuwe Maan | 6 juli 2024 | 00:57 | 387.023 |
| Apogeum | 12 juli 2024 | 10:11 | 404.362 |
| Eerste Kwartier | 14 juli 2024 | 00:49 | 402.735 |
| Volle Maan | 21 juli 2024 | 12:17 | 369.929 |
| Perigeum | 24 juli 2024 | 07:41 | 364.917 |
| Laatste kwartier | 28 juli 2024 | 04:52 | 372.036 |
Zie ook Kuuke’s Maan kalender
Tijden zijn gebaseerd op de dichtste nadering tussen de twee hemellichamen. Bekijk samenstanden eerder of later op de avond als het donker is. Planeten zijn niet altijd waarneembaar vanuit Nederland.
De Bokkenmaan
In Noord-Amerika wordt de Volle Maan in juli ook wel de “Bokkenmaan” genoemd. Deze term is afkomstig van het feit dat in deze periode het nieuwe gewei begint te groeien bij de mannetjesherten (bokken). Maar er zijn meer namen voor deze Volle Maan. De Chippewa en Ojibe bij de Grote Meren in Noord-Amerika noemen deze Volle Maan ook wel de “Frambozenmaan”. De Arapaho van de Grote Vlaktes noemen deze maan “De Maan wanneer het hete weer begint” of “De Maan wanneer de appelbessen beginnen te rijpen” en de Omaha van de Centrale Vlaktes noemen deze maan de “maan als de buffel brult”. In Europa staat de Volle Maan van juli ook wel bekend als de “Dondermaan” en de “Hooimaan”.
Zichtbaarheid van het International Space Station
De volgende link geeft je een tabel voor de zichtbaarheid van het International Space Station (externe link, opent in nieuw venster, NASA-website) voor de komende dagen. De gegeven tijden gelden strikt genomen voor Maastricht.
De planeten in juli 2024
Mercurius
Mercurius beweegt zich oostwaarts achter de Zon en bereikt op 22 juli zijn grootste oostelijke elongatie. Mercurius bereikt dan een helderheid van magnitude 0,3. De omstandigheden om de planeet dan waar te nemen zijn niet echt gunstig.
Venus
Venus is deze maand niet zichtbaar.
Mars
Mars bevindt zich in het sterrenbeeld Ram – Aries en heeft een visuele helderheid van magnitude 1,0 – 0,9). De planeet beweegt zich langzaam in de richting van het sterrenbeeld Taurus – Stier. Mars is de tweede helft van de nacht zichtbaar.
Jupiter
Jupiter beweegt zich oostwaarts in Taurus – Stier. De planeet heeft een visuele helderheid van magnitude -2.0. Jupiter is deze maand aan de ochtendhemel te vinden
Saturnus
Saturnus bevindt zich in het sterrenbeeld Aquarius – Waterman. De planeet begint op 4 juli aan zijn retrograde beweging. Saturnus heeft een visuele helderheid van magnitude 1,0. De planeet komt laat in de avond op en is dan de rest van de nacht zichtbaar.
Uranus
Uranus heeft een visuele helderheid van magnitude 5,9 en bevindt zich in het sterrenbeeld Taurus – Stier. Uranus is, net als Jupiter, aan de ochtendhemel te vinden.
Neptunus
Neptunus bevindt zich nog steeds in het sterrenbeeld Pisces – Vissen. De planeet heeft een visuele helderheid van magnitude 7,9. Neptunus komt in de loop van de avond op en is daarna de rest van de nacht zichtbaar.
De sterrenhemel in juli 2024
Voor waarnemers op midden-noordelijke breedtegraden domineert de Zomerdriehoek de avondhemel. Gevormd door de drie sterren van de eerste magnitude – Wega, Altair en Deneb, de helderste sterren in de sterrenbeelden Lier – Lyra, Aquila – Arend en Cygnus – Zwaan – kan het asterisme gemakkelijk worden gezien, zelfs vanuit met licht vervuilde gebieden.
De twee vogelsterrenbeelden – de Zwaan en de Arend – zijn gemakkelijk te herkennen omdat ze tegenover elkaar in de lucht vliegen. Deneb zit aan de bovenkant van het Noorderkuis en markeert de staart van de Zwaan en Altair kan worden geïdentificeerd als de heldere ster geflankeerd door twee andere relatief heldere sterren, Tarazed en Alshain. Wega, de helderste ster van de Zomerdriehoek, bevindt zich naast een klein parallellogram dat de hemelse lier voorstelt.
Het Noorderkruis is een van de meest herkenbare kenmerken aan de noordelijke zomerhemel. Gevormd door de helderste sterren in Cygnus kan het asterisme worden gebruikt om verschillende heldere nevels te vinden die in dit gebied liggen. Deze omvatten de Noord-Amerikanevel (NGC 7000), de Pelikaannevel (IC 5070), de Sluiernevel (Caldwell 33 en 34), de Sadr-regio (IC 1318) en de Halvemaannevel (NHC 6888).
De Zomerdriehoek kan worden gebruikt om verschillende van de kleinere sterrenbeelden te identificeren die binnen zijn grenzen liggen. De meest onderscheidende hiervan zijn Sagitta – Pijl en Delphinus – Dolfijn, die lijken op het object en het dier dat ze vertegenwoordigen,
Andere sterrenbeelden in de buurt van het zenit in de avond zijn Hercules, het 5de grote sterrenbeeld aan de hemel en Corona Borealis – Noorderkroon, een klein sterrenbeeld dat herkenbaar is door de halve cirkel gevormd door zijn helderste sterren.
De sterrenhemel boven de noordelijke horizon
De noordelijke circumpolaire sterrenbeelden Ursa Minor, Draco, Cepheus, Cassiopeia en Camelopardalis verschijnen ’s avonds aan de noordelijke hemel. Ursa Major en Lynx bevinden zich in het noordwesten en Perseus stijgt boven de noordelijke horizon uit.
De berensterrenbeelden zijn herkenbaar aan de grote en kleine steelpannen. De zwakkere Kleine Beer verschijnt omstreeks 22:00 uur ondersteboven met Polaris (de Poolster) naar de horizon gericht. De zwakke Camelopardalis (Giraffe) bevindt zich tussen Polaris en de noordelijke horizon.
De Grote Beer, gevormd door zeven heldere sterren, domineert de noordwestelijke horizon. De staart van Draco – Draak is tussen de twee steelpannen in de vinden en de rest van zijn lichaam kronkelt rond de kom van de Kleine Beer in de richting van Cygnus de Zwaan in het noordoosten. De heldere sterren die de ogen van de Draak markeren, liggen op de denkbeeldige lijn die zich uitstrekt door de as van het Noorderkruis.
Het heldere sterrenbeeld Cassiopeia komt op aan de noordoostelijke hemel. De helderste sterren vormen de bekende W, een zeer prominent asterisme dat kan worden gebruikt om de zwakkere Cepheus te vinden. Een lijn die zich uitstrekt van Schedar en Caph, de meest rechtse sterren van de W, leidt naar Alderamin, de helderste ster in Cepheus. Alderamin vormt de basis van een asterisme dat soms wel het Huis van Cepheus wordt genoemd, het huispatroon is wat het sterrenbeeld herkenbaar maakt.
Het Noorderkruis, het asterisme dat het sterrenbeeld Cygnus domineert, verschijnt hoog aan de noordoostelijke hemel. Deneb, de ster aan de bovenkant van het kruis, is de helderste in de Zwaan en de 19de helderste ster aan de hemel. De heldere superreus heeft een visuele helderheid van magnitude 1,25 en is 2615 lichtjaar van ons verwijderd.
De sterrenhemel boven de oostelijke horizon
De sterrenbeelden van de Zomerdriehoek – Lyra, Aquila en Cygnus – verschijnen om 22:00 uur hoog boven de oostelijke horizon en banen zich een weg langs de hemel naarmate de nacht vordert. Tussen Cygnus en Aquila liggen vier kleinere sterrenbeelden: de heldere Sagitta – Pijl en Delphinus – Dolfijn en de zwakkere Vulpecula – Vosje en Equuleus – Veulen.
Sagitta en Delphinus zijn vanwege hun karakteristieke vorm gemakkelijk te herkennen terwijl Vulpecula en Equuleus meer uitdagende objecten zijn, vooral onder wat minder gunstige omstandigheden. De helderste ster in Vulpecula, de rode reus Anser, heeft een visuele helderheid van magnitude 4,40 en de helderste in Equuleus, de gele reus Kitalpha, heeft een visuele helderheid van magnitude 3,92.
Het sterrenbeeld Pegasus, herkenbaar aan het Grote Vierkant, komt in de avond op in het noordoosten. Zijn helderste ster, de rode superreus Enif, kan worden gebruikt om Equuleus te vinden. Aquarius – Waterman komt op in het oosten en zijn buur Capricornus – Steenbok in het zuidoosten.
De sterrenhemel boven de zuidelijke horizon
De sterrenbeelden Boogschutter en Schorpioen domineren ’s avonds de zuidelijke hemel. De minder opvallende Weegschaal verschijnt als het verlengstuk van de klauwen van de Schorpioen en Ophiuchus bezet een groot deel van de hemel tussen Antares in Scorpius en Wega in Lyra.
Boogschutter in het zuidoosten is gemakkelijk te herkennen aan het theepot-asterisme, gevormd door de acht helderste sterren van het sterrenbeeld. Op een zeer heldere nacht verschijnt de Melkweg als stoom die uit de tuit van de theepot komt. Het zwakkere Scutum – Schild, de thuisbasis van de open sterrenhoop de Wilde Eend – Messier 11 kan worden gevonden tussen de staart van Aquila de Arend en de Theepot in de Boogschutter.
De Schorpioen is een van de meest herkenbare sterrenbeelden aan de nachtelijke hemel. Zijn helderste ster, de rode superreus Antares, is de 15de helderste ster aan de hemel. De ster maakt deel uit van de Vishaak, een asterisme dat in de richting van de Theepot in Boogschutter buigt. Antares verbindt de Vishaak met de klauwen van de Schorpioen. Shaula, de op een na helderste ster in Scorpius, markeert de angel van de Schorpioen met zijn zwakkere buurman Lesath. De angel kan worden gebruikt om twee uitzonderlijk heldere open sterrenhopen te vinden: de Vlindercluster (Messier 6, magnitude 4,2) en de Ptolemeuscluster (Messier 7, magnitude 3,3).
Schorpioen verschijnt in Nederland maar voor een deel boven de horizon. Om het volledige sterrenbeeld te kunnen zien zal je moeten afreizen naar Zuid-Europa.
Ook Lupus de Wolf is ’s avonds boven de zuidelijke horizon te vinden. Het sterrenbeeld bevindt zich onder de klauwen van de Schorpioen. Het hele sterrenbeeld is alleen zichtbaar ten zuiden van de 35ste breedtegraad.
Ophiuchus, in grootte het 11de sterrenbeeld, is ’s avonds in het zuiden te vinden. Het sterrenbeeld valt niet op naast zijn buren Schorpioen en Boogschutter. De Slangendrager bevindt zich tussen de Sluitsteen in Hercules en de sterrenbeelden Schorpioen en Boogschutter. Het verdeelt de Slang – Serpens in tweeën. De kop van de Slang is te vinden net onder Corona Borealis, terwijl zijn staart op een heldere nacht zichtbaar is tussen Ophiuchus en Aquila de Arend.
De sterrenhemel boven de westelijke horizon
De helderste sterrenbeelden in het westen in deze tijd van het jaar zijn Boötes – Ossenhoeder en Virgo – Maagd. Omstreeks 22 uur begint Leo – Leeuw onder de horizon te zakken.
Boötes heeft Arcturus, de helderste ster op het noordelijk halfrond. De rode reus verschijnt aan de voet van de Vlieger, een relatief helder asterisme dat zich tussen Ursa Major, Draco, Corona Borealis en Virgo in bevindt. Arcturus is gemakkelijk te identificeren als de helderste ster de zichtbaar is langs de gebogen lijn die zich uitstrekt van het handvat van de Grote Beer.
Spica, de helderste ster in Maagd wordt gevonden door de lijn van het handvat van de Grote Beer door te trekken tot voorbij Arcturus. Maagd, het op een na grootste sterrenbeeld aan de hemel ligt ’s avonds boven de zuidwestelijke horizon.
In het gebied tussen het handvat van de Grote Beer en het sterrenbeeld Maagd bevinden zich twee kleinere en zwakkere sterrenbeelden: Canes Venatici – Jachthonden en Coma Berenices – haar van Berenice. De helderste sterren van de Jachthonden – Cor Caroli en Chara – lopen parallel aan Alkaid en Mizar, de sterren aan het uiteinde van de steel van de Beer.
Coma Berenices kunnen we vinden tussen Arcturus en Denebola, de ster die de staart van de Leeuw Markeert. De helderste ster van het sterrenbeeld, Bèta Comae Berenices, heeft een visuele helderheid van magnitude 4,26 en is vanuit lichtvervuilde gebieden een stevige uitdaging. Coma Berenices bevat echter de heldere, grote Coma Sterrenhoop (Melotte 111), een open sterrenhoop die met het blote oog zichtbaar is. De sterrenhoop heeft een doorsnede van 7,5° aan de sterrenhemel en een visuele helderheid van magnitude 1,8.
Meteorenzwermen
Deze maand zijn er vier meteorenzwermen actief. De eerste zijn de α-Capricorniden die op zowel het noordelijk als het zuidelijk halfrond is te zien. Het is een langdurige zwerm die begin juli actief wordt en doorgaat tot ongeveer midden augustus. Het maximum is op 30 juli bij afnemende Maan. Tijdens het maximum zijn er hooguit een vijftal meteoren per uur zichtbaar. De alpha-Capricorniden worden veroorzaakt door de periodieke komeet 169P/NEAT. Dit is een van de kometen die met behulp van het Near-Earth Asteroid Tracking-programma (NEAT) van de NASA is gevonden.
De tweede meteorenzwerm die deze maand actief is, is die van de Zuidelijke δ-Aquariden. Ook deze zwerm is op beide halfronden zichtbaar. De zwerm wordt omstreeks 12 juli actief en gaat door tot ongeveer 23 augustus. Het maximum valt ook op 30 juli en er zijn dan, onder goede omstandigheden, ongeveer 25 meteoren per uur te verwachten. De herkomst van de zwerm is onbekend maar astronomen vermoeden dat de komeet 96P/Machholz de moederkomeet is.
Tussen ongeveer 15 juli en 10 augustus zijn er ook meteoren van de zwakke meteorenzwerm der Piscis Austriniden zichtbaar. Tijdens het maximum zijn er hooguit een vijftal meteoren per uur te verwachten. Het maximum van de zwerm is op 28 juli, de Maan is dan in het Laatste Kwartier.
De laatste zwerm is die van de Perseïden waarvan de activiteit vanaf 17 juli begint toe te nemen. Het is dan wassende Maan. Het maximum van de Perseïden is op 12 -13 augustus.